HOE TE ONTWERPEN?
CO-WORKING RUIMTEN?
​
Door COVID-19 weergegeven werken op afstand is mogelijk met als gevolg dat de meeste bedrijven besluiten om medewerkers de helft van de week op kantoor te laten werken. Hoewel co-workingplekken veel te lijden hebben onder lock-downs, zal het gebruik ervan aanzienlijk toenemen wanneer bedrijven besluiten om mensen een paar dagen per week standaard thuis te laten werken. Co-working-ruimtes kunnen een goede aanvulling zijn op zowel thuiskantoren als het hoofdkantoor dat ver kan reizen. Maar hoe zorg je ervoor dat een co-working space zo is ontworpen dat ze complementair zijn aan beide?
ALGEMENE INTRODUCTIE
Er zijn drie grote aandachtsthema's als het gaat om hedendaagse werkplekken: Zitten, stress en tevredenheid. De Triple S - CARE-methode leidt u door deze thema's en wijst u op hoe u het thuiskantoor kunt inrichten voor maximaal welzijn en tevredenheid.
IMPACT VAN HUISWERKEN
OVER SAMENWERKINGSRUIMTEN
​
Elk huis bevat potentiële klanten. Tweederde van de CEO's van het bedrijf zegt dat ze werknemers standaard de helft van de week thuis laten werken. Dit betekent dat elke gezinswoning een potentiële opdrachtgever voor co-working spaces bevat. Aanvankelijk begonnen co-working spaces als hubs voor startup-ecosystemen in stadscentra en zakelijke districten. Omdat thuiswerken standaard wordt, heeft elke woonwijk ook een co-working space nodig. Mensen in woonwijken hebben behoefte aan goed uitgeruste videoconferentieruimtes, stille werkplekken en het gevoel deel uit te maken van een professionele gemeenschap om te netwerken. Er zal behoefte zijn aan on-demand betalen per uur van ruimtes wanneer men vanuit huis werkt en kinderen lawaai maken terwijl ze een belangrijke taak afmaken. Er zal ook behoefte zijn aan thuiswerkers die de behoefte voelen om deel uit te maken van een professionele gemeenschap dicht bij huis. Door diensten aan te bieden die aan deze behoeften voldoen, zullen co-working-ruimtes gedijen in woonwijken, stedelijke en voorstedelijke gebieden.
​
Wanneer ouders aan de keukentafel werken, zal er ook een grotere vraag zijn naar middelbare scholieren om een stille plek te vinden om hun huiswerk te doen. Anticiperen op de behoefte van middelbare scholieren om gebruik te maken van de professionele faciliteiten van de co-working spaces zou kunnen bijdragen aan het ecosysteem van docenten voor huiswerkbegeleiding en een goede aanwinst zijn voor als ze zelf ondernemer worden.
S1: ZITTEN
​
Samen met stress is zitten het grootste probleem op het werk. Ons lichaam is geëvolueerd om te bewegen en onze hersenen zijn groot geworden omdat ons lichaam zeer verfijnde bewegingen kan uitvoeren, zoals het bespelen van een muziekinstrument en schrijven met de hand. De afgelopen decennia hebben we ons werk zo ontworpen dat het digitaal is, waardoor we bijna alles kunnen doen zonder ons lichaam te gebruiken. Langer dan 3 uur per dag zitten is al ongezond, terwijl mensen met een reguliere kantoorbaan ongeveer 11,3 uur per dag zitten inclusief vrije tijd ( 2013 ).
​
Je herkent een slechte kantoorruimte
wanneer alle werkplekken er hetzelfde uitzien
Prof. Monique Frings-Dresen
​
Hoe los je dit op met een co-working space? Het mooie en de valkuil van een co-working space is dat mensen een gemeubileerde ruimte huren. De gebruiker kan niet beslissen hoe zijn werkplek eruitziet. De kans is dat je expertise kunt verzamelen, innovatief kunt zijn en co-werkruimtes kunt ontwerpen met meubels waarvan mensen niet eens wisten dat ze die wilden. De bedreiging is dat de identiteit of architectuur van de ruimte of het merk zo dominant is, dat het niet mogelijk is om verschillende behoeften van gebruikers te faciliteren, waardoor mensen ongezond gaan zitten, zonder zich te kunnen concentreren of een gebrek aan communicatievermogen te voelen. De kracht van een co-working space is dat freelancers of occasionele gebruikers de mogelijkheid hebben om professionele apparatuur te gebruiken voor een toegankelijk tarief en de zwakte is om klanten te verliezen omdat je hun biologische behoeften niet kunt vervullen.
In 2017 werd Enrichers door meubelmerk Prooff gevraagd onderzoek te doen naar welzijn op het werk. Om te begrijpen hoe een werkplek de prestaties kan verbeteren, interviewde ik professor Arbo Monique Frings-Dresen. Ze gaf heel duidelijke inzichten in wat kan worden beschouwd als een goede of slechte werkruimte. Mensen voeren taken uit op een schaal van routinetaken tot complexe taken. Voor routinetaken hebben mensen een beetje opwinding nodig om te voorkomen dat ze zich vervelen. Voor complexe of nieuwe taken hebben mensen stilte nodig. Een activiteit zoals lezen kan zowel routinematig als complex zijn en elke baan bevat zowel routinematige als complexe taken. Ieder mens zou het vermogen moeten hebben om te werken in een ruimte met opwinding, waar mensen communiceren en benaderd kunnen worden en ook het vermogen hebben om zich terug te trekken, stil te zitten zonder gestoord te worden. Wanneer je een co-working space creëert, zorg er dan voor dat je niet alleen één vast bureau ter beschikking stelt, maar ook x-maal meer werkruimtes met complementaire eigenschappen die altijd ter beschikking staan voor mensen die de co-working space gebruiken.
S2: STRESS
Wanneer de helft van de beroepsbevolking vanuit huis werkt, wordt het gebruik van digitale middelen om te vergaderen een groter deel van de uren die we werken. Werknemers die vaak met hun telefoon of computer communiceren, lopen twee keer zoveel kans om ziek te worden van stress. Bij co-working spaces is dit waarschijnlijk een nog groter probleem. Co-working spaces zijn vaak ontworpen om open en ruimtelijk te zijn gevuld met kleurrijke ontwerpen. Deze ontwerpen zorgen voor interactie, maar zijn erg stressvol als het gaat om het voeren van een videogesprek of het gestoord worden door andere mensen op hun telefoon.
​
Een oplossing zou zijn om cabines te ontwerpen om te bellen. Maar er is iets grappigs aan mensen. Net als elk ander dier zijn mensen territoriaal. Extreem territoriaal. Waarschijnlijk heb je gemerkt dat wanneer je met dezelfde mensen gaat lunchen, je aan dezelfde tafel op dezelfde stoelen zit. Vaak worden co-working spaces ofwel per bureau gehuurd of zijn ze flexibel in gebruik. Mensen hebben de behoefte zich een ruimte toe te eigenen. Maar één enkele plek kan niet het volledige scala aan stimuli bieden dat een persoon nodig heeft om zich gefocust en energiek te voelen. Zowel vaste bureaus als full-flex zijn problematisch als het om stress gaat. Mensen hebben wat afleiding nodig wanneer ze aan routinetaken werken, terwijl ze volledige stilte nodig hebben en geen verstoring door mensen die hun aandacht vragen wanneer ze aan een nieuwe taak werken. Hoe faciliteer je beide terwijl je bedrijf bureaus verhuurt? Je kunt twee dingen doen: een plattegrond ontwerpen met een natuurlijke stroom van sociaal naar stil en flexibele ruimtes ontwerpen in overeenstemming met de regels. Een deel van het co-working is van jou persoonlijk en het flexibele deel is alleen clean desk policy.
​
HOE DE VLOERPLAN ONTWERP TE ONTWERPEN?
​
Om stress op de co-working-ruimtes te verminderen, moet de werkruimte stille werkplekken, rustige werkplekken en sociale werkplekken mogelijk maken. Dit kan worden georganiseerd wanneer de ruimtes zijn georganiseerd als een gang met een doodlopende weg. Aan de doodlopende weg zijn de stille ruimtes, in het midden zijn rustige werkplekken en dichtbij de ingang van de werkplekken zijn de gedeelde voorzieningen met de sociale werkplekken.
Sociale werkplekken
De sociale ruimte is de werkruimte met bureaus het dichtst bij de ingang, lift of centrale hal. Op de sociale ruimte zijn alle gedeelde faciliteiten zoals de koffiecorner en printers. Dit is het gebied waar mensen kunnen bellen en informele gesprekken kunnen voeren. Vanaf hier kunnen mensen ook andere ruimtes bereiken, zoals vergaderruimten en video-oproepcabines. Naast de werkplekken zijn bars en informele werkplekken waar mensen af en toe kunnen zitten.
​
Rustige werkplekken
Na de sociale werkplekken bevinden zich rustige werkplekken. Mensen kunnen hier werken en rustige gesprekken voeren, maar telefoneren is niet toegestaan. Er zijn geen gedeelde voorzieningen om te voorkomen dat mensen de rustige omgeving betreden zonder daar te blijven werken.
​
Stille werkplekken
Na de rustige zone zijn de stille werkplekken. Er zijn geen gedeelde faciliteiten, bureaus zijn individueel, de akoestiek is geweldig en er is veel natuurlijke lichtinval. In de stilteruimte mag je niet praten, noch videobellen noch gewoon bellen. Dit gebied is een doodlopende weg. Er is geen andere manier om hier te komen dan door de rustige omgeving en de sociale omgeving. Het is belangrijk dat mensen geen kortere wegen kunnen nemen om hier te komen. Anders verliest dit gebied zijn natuurlijke karakter door stil te zijn.
Het schema van een plattegrond hierboven is een voorbeeld van hoe een co-working-ruimte kan worden georganiseerd om stress te verminderen. De werkplekken zijn slechts met één ingang vanaf de hoofdgang bereikbaar. Mensen met een abonnement op de co-working space hebben één vast bureau in de stilte- of rustruimte. Er zijn voldoende vrije plekken in de flexruimte waar gelegenheidsgebruikers of huurders kunnen werken wanneer ze behoefte hebben aan een stillere of sociale werkruimte die past bij de taak die ze uitvoeren. Direct tegenover het sociaal werkgebied bevinden zich ondersteuningsruimten voor videogesprekken, vergaderingen, telefoongesprekken en andere ruimtes.
S3: TEVREDENHEID
Als je wilt dat de co-working space mensen tevreden maakt op het werk, dan zijn er 4 elementen om rekening mee te houden: Competentie, Autonomie, Verbondenheid en Verrijking. Competentie, Autonomie en Verbondenheid zijn psychologische componenten die relevant zijn voor het bouwen van een gemeenschap en voor het toevoegen van waarde aan de faciliteiten. Verrijking kan worden toegepast voor stressvermindering en om de schade van 8 uur per dag zitten te verminderen.
C: COMPETENTIE
Mensen voelen zich competent als er een bijdrage wordt geleverd met hun expertise, vaardigheden en talent. Op een thuiskantoor vragen kinderen, huisgenoten of een partner niet om de sterkte van een brug te berekenen of het risico op verlies van een zaak in te schatten. Bij een co-working space heb je waarschijnlijk collega-ondernemers om je heen of medewerkers die voor vergelijkbare bedrijven werken, maar de mensen om je heen maken vaak niet standaard deel uit van je team. Competentie is dus een element dat ontbreekt als er geen initiatieven of ontwerpnudges zijn om mensen op basis van hun kennis te laten interageren. Hoe zou je competentie kunnen toevoegen aan de co-working space?
​
1. Tentoonstellingen: Gangen en ingangen kunnen worden gebruikt om elk seizoen tentoonstellingen te maken van waar leden van de co-working spaces aan werken. Door mensen hun projecten te laten zien, weet iedereen waar elk individu aan werkt. Een gesprek in de koffiecorner kan een gelegenheid worden voor inhoudelijke uitwisseling in plaats van de reguliere: "Hoe gaat het?". Zorg ervoor dat de tentoonstellingen worden geleid, samengesteld en gemaakt door visuele professionals: vermijd het gebruik van posters en stimuleer het gebruik van foto's, renderings, video's en 3D-modellen. Of laat mensen hun project zelfs manifesteren als een ruimtelijke ervaring. Zorg ervoor dat naast de projectdisplays altijd actuele portretten en namen van de bij de projecten betrokken personen staan.
2. Elk lid is een expert: Werk is de gemeenschappelijke basis om met elkaar te communiceren. Stimuleer mensen om elkaar in te huren voor hun projecten met een tijdbank, vouchers of huur leden in om workshops en advies aan elkaar te geven.
​
3. Door ons gemaakt: als je de ruimte moet opknappen, content voor branding moet maken of een evenement moet organiseren, schakel dan de leden van de community in. Hoe meer vaardigheid leden van de medewerkers hebben om waarde toe te voegen aan de co-working space, hoe gemakkelijker het voor hen is om hun competentie te tonen aan hun omgeving
A: AUTONOMIE
​
Een natuurlijke component die een lid van een co-working space heeft, is autonomie. Bij de co-working space heeft een medewerker van een groot bedrijf geen manager naast zich die controleert hoe hij of zij werkt. Hoewel teamleden of werknemers van kleine bedrijven die een co-working space als hun hoofdkantoor gebruiken, dit voordeel niet hebben. Het mooie van een co-working space is dat een deel van de werkplekken flexibel in gebruik is, waardoor mensen kunnen kiezen welke omgeving ze nodig hebben. Verderop in dit artikel, bij het deel over 'Verrijking', ga ik dieper in op hoe fysiek design kan bijdragen aan het gevoel van autonomie. Een aspect dat de inrichting van een co-working space moet faciliteren om een gevoel van autonomie te creëren, is het bieden van grote variatie. Als je voor variatie wilt zorgen, denk dan eens aan het ontwerpen van werkplekken met de volgende kenmerken:
​
stil versus sociaal
zittend versus staand bureau
statisch versus actief zitten
hoog visueel stimulerend versus sereen
open en benaderbaar versus beschermd en gesloten
​
Een ander advies om het gevoel van autonomie te creëren is om het voor leden gemakkelijk te maken om hun bureau, lamp, plant en bureaustoel te huren en deze gemakkelijk in te ruilen voor iets anders bij het tankstation. Wanneer je gegevens verzamelt over ervaringen van mensen, kunnen deze tankstations interessante datapunten worden voor kantoorleveranciers.
​
R: GERELATEERDHEID
Waarom mensen graag in een co-working space willen werken in plaats van thuis, is omdat mensen op een co-working space de mogelijkheid hebben om anderen te ontmoeten. Mensen voelen zich het gemakkelijkst bij het communiceren met elkaar als er een gedeelde interesse is. Dat kan fietsen zijn, voedselvoorkeur of werken in dezelfde sector. Als co-working space stimuleer je actief activiteiten, eetvoorkeuren en zakelijke evenementen die passen bij de interesse van de leden. Door vragen te sturen en leden eigenaar te maken van initiatieven, kunt u verbondenheid stimuleren en waarde toevoegen voor leden om bij uw co-working space te werken.
​
E: VERRIJKING
Het basisprincipe van omgevingsverrijking is ervoor te zorgen dat een persoon zijn omgeving kan waarnemen via 5 informatiepaden: visueel, motorisch, cognitief, somatosensorisch en circadiane ritmes:
Een goede verrijkende co-working space maken, betekent dat je ruimtes moet voorzien van verschillende intensiteiten van deze elementen. Het hangt van de persoon en de activiteit af welk type intensiteit goed past. De enige manier om erachter te komen welke voordelen verrijking voor uw type leden en hun activiteiten het meest oplevert, is door hen de mogelijkheid te bieden om te kiezen tussen de verschillende soorten verrijking. Wanneer u hun voorkeur bijhoudt, kunt u begrijpen waarom een persoon de voorkeur geeft aan welk type verrijking voor welk type activiteit. Langs het gebruik van de co-working space kun je anticiperen en verrijking afstemmen op de gebruikers. Het is niet noodzakelijk het geval dat een persoon een lage intensiteit van verrijking nodig heeft voor nieuwe taken en een hoge verrijking voor routinetaken.
​
VISUEEL
Visuele prikkels is het vermogen om je gemakkelijk te oriënteren; het vermogen om een goede mindmap te maken. Elke vloer moet er anders uitzien en anders aanvoelen. Wanneer een gebouw geometrisch is door zijn plattegrond, kun je iconische bakens in het interieur plaatsen zodat mensen kunnen begrijpen waar ze zich bevinden. Met meerdere verdiepingen en een groot atrium om trappen en liften te organiseren, is het voor mensen een geweldige manier om te weten waar ze zich bevinden. Zorg ervoor dat het atrium een duidelijke richting heeft: het ziet er vanuit elke hoek anders uit en voelt anders aan. Als er geen atrium is, zorg er dan voor dat mensen direct naar buiten kunnen kijken op het moment dat ze uit de lift stappen of via een trap een verdieping betreden.
Moodboard voor visuele verrijking bij Heineken kantoor Zoeterwoude , Enrichers 2019
​
Een ander visueel element is 'non-inclusive motion': het zien van bewegingen die zich herhalen, steeds veranderen en toch voorspelbaar zijn. Het zijn de dingen waar we van nature graag naar kijken. Voorbeelden zijn kampvuren, golven die de kust raken, licht dat wordt weerkaatst door water in het plafond, bladeren van bomen die in de wind bewegen, mensen op straat kijken. Dit soort prikkels is overvloedig aanwezig in de natuur en buiten, maar niet aanwezig in een interieur. Het is een soort stimulatie die een persoon moet waarnemen en tegenwoordig brengen mensen meer dan 90% van hun tijd binnenshuis door.
​
Het is belangrijk om te begrijpen dat een persoon dit soort visuele stimulatie moet waarnemen als hij naar het computerscherm kijkt. Wanneer de werkplek naar buiten gericht is op bomen of de lucht, wordt niet-inclusieve beweging verschaft door het uitzicht naar buiten. Wanneer de werkplek naar een raam is gericht zonder uitzicht op de lucht of bomen, bijvoorbeeld een gevel van een gebouw, is er geen niet-inclusieve beweging. Het interieur moet visuele prikkels toevoegen met (bijvoorbeeld) kinetische kunst en planten die hun bladeren meebewegen met de luchtstroom. Deze visuele prikkels kunnen ook worden gegeven wanneer een werkplek ver van het raam staat.
​
MOTOR
​
Motorisch is alle informatie die door spieren wordt waargenomen. Dit kan zijn wanneer u actief bent met uw spieren, wanneer u balanceert of wanneer uw spieren merken dat u gewicht draagt. Mensen zitten tegenwoordig 11,3 uur per dag terwijl langer dan 3 uur zitten al schadelijk is voor het lichaam. Om de co-working space van voldoende motorische prikkels te voorzien, moet er voldoende variatie in houdingen zijn. Op de flexibele werkplekken kunnen mensen een specifieke beweging kiezen die bij hun taak past.
​
1. (Video)bellen: Voor telefoneren en videobellen is wandelen een prima bezigheid. Mensen hebben al de neiging om te lopen als ze aan het bellen zijn. Op elke verdieping kunnen routes gemaakt worden, met een goede akoestiek voor een telefoongesprek, weinig visuele overlast (men moet privacy ervaren en niet tegen anderen aanlopen) en er moeten uitnodigingen zijn om te leunen, friemelen en balanceren met de voeten.
​
2. Loopband en sta-bureaus: Het is een leuke afwisseling om tussen zittend werk een half uur of langer te staan. Het creëren van loopbandbureaus voor videogesprekken zorgt voor een goede motorische boost. Door voldoende sta-bureaus te leveren, kunnen mensen taken efficiënter en productiever uitvoeren. Producten als comfortvloeren of de Floatile watervloer maken het makkelijker om langer te staan.
3. Actieve stoelen: Afhankelijk van het type persoon, leeftijd en levensstijl geven mensen de voorkeur aan meubels met kleine bewegingen, gemiddelde bewegingen of grote bewegingen. De co-workingplek is een perfecte plek om te onderzoeken welk type persoon zich het meest kan concentreren met welk type lichamelijke activering. Wij ervaren mensen met creatieve functieprofielen en een actieve levensstijl geven de voorkeur aan actieve stoelen. Mensen met hyperactiviteit zeggen dat ze zich beter kunnen concentreren op een gesprek wanneer ze hun energie fysiek kunnen vrijmaken. Voor anderen bieden stoelen die beweging vanuit de heupen bieden een goede hoeveelheid beweging om zich te concentreren.
Macaron Candy Bar met 5 actieve kussens, Verrijkers
​
4. Statische stoelen: Als mensen aan het werk zijn, drinken, eten of lezen, werken gewone statische stoelen goed. Het streven moet zijn om statische stoelen te voorzien voor maximaal 3 uur per dag.
​
SOMATOSENSORY
Somatosensorisch is alles wat je met je huid kunt ervaren. Vaak zijn kantoorruimtes niet ontworpen om een beleving te creëren op basis van aanraking. Sinds de coronapandemie moet aanraking worden vermeden bij gedeelde voorzieningen zoals liftknoppen, deurklinken, bij toiletten en bij de koffiecorner. Het essay over Neo Hygiene geeft meer inzicht voor het ontwerpen van een veilige gedeelde werkruimte.
De basisregel zou moeten zijn om alles aanraakvrij te ontwerpen wat waarschijnlijk binnen 1 uur door meer dan één persoon kan worden aangeraakt. Handgrepen en knoppen zijn ontworpen om te worden gebruikt door ellebogen en schouders of knoppen zijn aanraakvrij. Een voorbeeld van een bewegingssensor die je vingers in de lucht detecteert, is Leap Motion. Aanraakschermen en alles waar je cijfers voor moet typen, kunnen worden vervangen door Leap Motion-interfaces.
Aflevering in EenVandaag over Neo Hygiene en het gebruik van Leap Motion, 2020
​
Toch is het heel belangrijk dat mensen gedurende de dag verschillende tactiliteit en materialen met de handen ervaren. Plekken waar mensen langer dan een uur zitten, kunnen worden ontworpen voor echte tactiele ervaringen. Bureaus kunnen worden uitgerust met stimulerende materialen. Ontwerpstudio Alissa + Nienke ontwikkelde de Elephunk tafel om een tactiele ervaring te bieden tijdens het vergaderen. Het behang Mirabillia van Alissa + Nienke is een beleving die in de gang kan worden verzorgd. Vanwege het grote oppervlak van een behang is het onwaarschijnlijk dat mensen de oppervlakken op exact dezelfde plekken aanraken, waardoor het veilig is om zo'n tactiele ervaring te bieden in gedeelde ruimtes.
CIRCADIAN RITMES
Ieder mens heeft drie soorten circadiane ritmes: licht, voeding en sociale interactie. Wanneer je een verrijkte omgeving wilt bieden, moet de kunstmatige verlichting van een ruimte dezelfde warmte hebben als het natuurlijke licht buiten op het moment dat er licht aanwezig is (behalve in landen met minder dan 8 uur daglicht per dag). Dit betekent dat bij schemering en zonsopgang de werkruimte een warme kleur moet hebben en in de ochtend en midden van de dag een koude kleur. De valkuil van bioverlichting is dat mensen die op de computer werken nog steeds in een blauw scherm kijken, waardoor hun melatoninesysteem nog steeds gestoord kan worden als ze urenlang werken. Twee uur voor het naar bed gaan zou je geen blauw licht meer moeten zien. Wanneer je tussendoor je telefoon pakt, kan deze de melatonineproductie al verstoren, waardoor je nog 2 uur nodig hebt voordat hij weer op het oude niveau is om je in slaap te laten vallen.
Project voor Hästens over op circadiane ritmes gebaseerd ontwerp, Enrichers 2018
​
Voeding is ook belangrijk voor een goed ritme gedurende de dag. Wanneer je na 11:00 uur cafeïne consumeert, heeft dit invloed op het melatoninesysteem en verstoort het je vermogen om in slaap te vallen. De cantina kan aan de leden van de co-working space communiceren welke soorten eten en drinken het beste passen bij welk uur van de dag. Neurowetenschapper Alan Watkins zei dat je fysiologie de basis is om elke dag te kunnen presteren. Met het Future Prooff-rapport werd zijn prestatiemodel gebruikt om te begrijpen hoe kantoorruimtes voor welzijn kunnen worden ontworpen.
Het prestatiemodel van Alan Watkins, fragment uit het Future Prooff -rapport 2018
​
Sociale interactie is ook gebaseerd op onze biologische klokken. Iedereen heeft een biologische klok tussen de 23 en 25 uur per dag. Als je biologische klok korter dan 24 uur is, ervaar je de dag als korter dan hij in werkelijkheid is. Hierdoor wil je elke dag wat vroeger slapen waardoor je een ochtendmens wordt. Als je biologische klok langer is dan 24 uur, wil je elke dag langer opblijven en later wakker worden, waardoor je een avondmens wordt. Dit heeft ook invloed op de mate waarin je al dan niet openstaat voor sociale interactie op bepaalde momenten van de dag. Bij de co-working space kan er rekening mee worden gehouden dat een deel van de leden geen behoefte heeft om 's ochtends sociaal met anderen om te gaan door hen een asociale koffiehoek te bieden;)